Noticias de literatura-91

Manuel María: A Fundación Manuel María de Estudos Galegos publica o ensaio Galiza.

Este é o segundo volume inédito que sae á luz do autor chairego, falecido hai seis anos, despois da edición do poemario Cecais hai unha luz (1979). Galiza, escrito ao redor dos anos 1986 e 1987, é, en palabras de Freixeiro Mato, "unha interpretación persoal da xeografía e historia" do país. Dirixido ao público xuvenil, está concibido a modo de diálogo entre rapaces, fillos de emigrantes galegos, que trazan unha imaxe "entre real e bucólica" dun país soñado (Galicia Hoxe, 2-12-2010).

Mariano Casas autoedita A historia xamais contada xamais contada:

“un escritor recibe a encarga de contar unha historia pero decátase de que non pode facelo” (Galicia Hoxe, 4-12-2010).

Neira Vilas prepárase para a celebración do cincuentenario de Memorias dun neno labrego:

Eu só tiña a necesidade de contar como era a vida dun rapaz galego dos anos corenta, como un recordo persoal. Xa levaba dez anos emigrado daquela (Xornal de Galicia, 5-12-2010).

Ditea, medio século sobre o escenario:

O primeiro que fixeron os seus integran­tes foi comprar unhas cadeiras e levalas ó bar Sobrino. Agustín Magán, Jesús Rebored, José María Paz Sueiro, Alvariño Segade, José Domí­guez e o sobrevivente Luis Rodríguez Míguez asinaron a acta fundacional dunha compañía teatral que, a par­tir de entón, poría un importantísimo granito de area á vida cultural de Santiago e animaría a outros moitos afeccionados a entrar na familia ditense (Galicia Hoxe, 9-12-2010).

Manuel Rivas traducido ó chinés.

"Rivas ofrécenos unha interpretación lírica, dura e delicada á vez, dun país habitado polo tempo e por xentes que reclaman o seu dereito a ter unha historia que contar. Un libro de extrema sensibilidade, que contén os contos que foron levados ao cine no filme A lingua das bolboretas" (Galicia Hoxe, 10-12-2010),

Antón Lopo recolle o premio García Barros gañado coa novela Obediencia:

"un xogo de fábulas" que traslada o lector á Galicia do século XXII, unha república arrasada polas catástrofes naturais, e que fala da perda de identidade (Galicia Hoxe, 11-12-2010).
Noticias do evento en Galicia Hoxe (10-12-2010), Galicia Hoxe (16-7-2010) e A Nosa Terra (15-7-2010).
Noticia da presentación de Obediencia no Xornal de Galicia (23-12-2010):

Antón Lopo (Monforte, 1961), responsábel da sección Maré e o suplemento Revistas das Letras en Galicia Hoxe, deuse a coñecer na poesía con Sucios e desexados (1988), e dende entón ten unha prolífica carreira literaria. Como novelista publicou As reliquias (1991) e Ganga (2001), e no teatro mereceu o Premio Álvaro Cunqueiro con Os homes só contan até tres. Como biógrafo ocupouse de Fermín Bouza Brey, Lorenzo Varela e Uxío Novoneyra. Agora ultima un libro sobre Lois Pereiro.

Acto da presentación de Obediencia recollido por Galicia Hoxe (23-12-2010).

Teófilo Comunicación presenta o libro Peixeiras de Vileixoán, as mulleres de ferro:

A obra ofrece un percorrido polo que foi e é a vida destas mulleres de ferro, representadas naquelas que desenvolven a súa actividade no porto pesqueiro de Vilaxoán, ou como elas dicían "Vileixoán". Mulleres que asumiron traballos reservados só aos máis fortes e que aínda así nunca descoidaron as tarefas dos seus fogares. Pero Peixeiras de Vileixoán, as mulleres de ferro non só permite achegarse a un xeito de facer, senón tamén de sentir e de vivir (Galicia Hoxe, 12-12-2010).

Emma Pedreira fala en La Voz de Galicia (18-12-2010) de Antítese da ruína, poemario que trata:

Do camiño autodestrutivo e do estado ruinoso das persoas e as familias, da ruína como estado físico, pero tamén como un desmoronamento interior e emocional, da perda de calidade de vida e das gañas de vivir. É unha reflexión sobre a morte e a perda de alicerces que estiven elaborando nos últimos anos.

Noticia da concesión do Premio Caixanovagalicia a Emma Pedreira no Galicia Hoxe (18-12-2010):

O tema, o da morte e a desaparición, xa aparecía en poemarios seus anteriores, pero enfocados, engade, "reflectido a través de cuestións sociais, como as guerras ou os conflitos lingüísticos e xénero. Agora o tema vólvese máis íntimo e máis familiar. Máis autobiográfico. Antítese da ruína é probablemente o meu poemario máis íntimo".

Carlos Labraña faise co Estornela de teatro infantil cun conxunto de tres pezas: Á procura das andavías xigantes, Os xoguetes esquecidos e Voa, voa Papaventos (Galicia Hoxe, 20-12-2010).

Elena Poniatowska en galego:

A Editorial Trifolium, dentro da súa colección Litterae, acaba de poñer nas librerías Benquerido Diego, abrázate Quiela, da escritora mexicana Elena Poniatowska (Galicia Hoxe, 20-12-2010).

Estevo Creus reedita O libro dos cans:

"La pretensión", continúa, "era dibujar ideas y conceptos, que su interés fuese más conceptual que poético". La broma poética está en el retrato sobre el avance y la quietud "en lugares reducidos a puntos de tránsito", donde todo es improductivo porque da igual adelantarse, correr o estar quieto. Algo necesario, dice, "para poner en valor el absurdo como fuente de conocimiento" (El País, 23-12-2010).

Aprender palabras novas

"Para aprender palabras novas chega con repetilas 160 veces. Chega con 14 minutos de esforzo para que o noso cerebro xa nos distinga os vocábulos novos dos vellos.
O dito repetita iuvant vale tamén cando se aprende unha lingua nova: para deprender unha palabra descoñecida abonda con repetila 160 veces. Descubrírono os investigadores da universidade de Cambridge, segundo os cales son suficientes 14 minutos de esforzo para que o cerebro xa non dea distinguido os vocábulos novos dos antigos".

A noticia atopámola no xornal Corriere della sera (15-12-2010). Como método de enriquecemento de léxico semella abondo aburrido, pero aí  deixo a ligazón do artigo coa descrición do experimento. Por probar...

Xaquín Marín. O lecer de Isolino

Xaquín Marín preséntanos n’ O lecer de Isolino unha escolma de viñetas do popular vello que vemos (e que nos ve) a cotío en La Voz de Galicia. Comeza cun prólogo dialogado de Antón Cortizas polo que o lector se decata que Xaquín Marín e Isolino non son a mesma persoa, por máis que sexan interdependentes. Segue unha carta de presentación filosófica: “Penso, logo existo”, di o señor Isolino, mentres o debuxante se autorretrata coa mente en negro. Detrás desta presentación veñen un par de centos de viñetas agrupadas tematicamente: Vida, paixón e morte; No medio ambiente que nos queda; A voltas coa lingua e outras peculiaridades; A estas alturas, sexo; Vellos problemas, problemas vellos; Festas de gardar (na memoria); Xente, xentiña, xentalla e ata bichos; Reflexións; Política versus traballo; E os que quedan.

Isolino é un ser pensante, e cando non pensa anda a procura de algo en que pensar. Así llo espeta á súa pacienzuda muller cando lle pregunta se o ve ensimesmado. Non hai tema humano nin divino que escape á reflexión sintetizadora de Isolino: a súa propia razón de ser insuperablemente hamletiana, a saúde, a morte, a conservación da natureza, o tempo, a contaminación, as enerxías alternativas, a economía, o cambio climático, o consumismo, a globalización, o conflito lingüístico, a pensión, a política e os políticos, a comida, o racismo, a educación e a sabedoría, as desigualdades sociais, a liberdade de expresión... Todo un elenco temático que se ve perfectamente exposto no taboleiro do Bartolo. E todo isto elaborado con dúas ferramentas básicas: o bastón e un banco.

En definitiva, o señor Isolino decátase, coma todo ser humano, de que ten máis pasado ca futuro, dúas boas razóns para agarrarse ó presente.

Sitiografía

• La Voz de Galicia dá noticia da presentación da obra.
• Entrevista con Xaquín Marín no mesmo periódico.
• Breve recensión da obra e ficha de Xaquín Marín no páxina do Consello da Cultura.
• Apuntamentos sobre Isolino na páxina de Radiofusion.eu.

---

Xaquín Marín, O lecer de Isolino, A Coruña, Embora, 2008.

Noticias de literatura-90

Iolanda Zúñiga (Vidas post-it,  Amor Amén, Periferia) fala da vida e da literatura con Montse Dopico (Galicia Hoxe, 11-11-2010).

Dicionario de recursos humanos, editado pola Fundación Galicia Empresa e o Centro Ramón Piñeiro.

Ramón Caride Ogando fala con Manuel Vidal Villaverde da lingua e da súa obra (Galicia Hoxe, 15-11-2010):

A súa narrativa, recoñecida pola crítica e os lectores, conta con novelas tan destacadas como a triloxía De sombras e de lume, integrada por Soños eléctricos (Premio Blanco Amor, 1992), Sarou (Premio Café Dublín, 1997) e O Sangue dos camiños (Premio Risco de Literatura Fantástica, 2003); ou a histórica O frío azul (Premio Lueiro Rei, 2007). Como autor de relatos publicou, entre outros, os volumes: Dedre (2004), Boca da noite (2004), Escáner (2002), A incerteza dos paraísos (2000) ou Lumefrío (1994) .

Albino Mallo publica en Galaxia a historia do Café Derby, lugar onde paraba a elite iintelectual do país.

Xurxo Sierra, premio Repsol de Narrativa:

As historias cruzadas están contadas por Xurxo Sierra Veloso (Caracas, 1969) en Os fíos (La Voz de Galicia, 23-11-2010).

Freixanes presenta Cabalo de ouros:

“pretendo dar un salto cara a adiante e empatar con novos lectores, que é a aspiración lexítima de todo escritor con cada novo libro" (Galicia Hoxe, 23-11-2010).

Eva Moreda, entrevista en A Nosa Terra por mor da inminente saída de Organoloxía (Positivas).

Fernando Méndez gaña o Vicente Risco de narrativa con Deus xogando aos dados:

Un sacerdote gallego desaparecido hace 20 años, altas jerarquías eclesiásticas implicadas en el tráfico de oro nazi, mafiosos y oportunistas que buscan dar el golpe de su vida y cuatro escritores de fama internacional. Así se construye la primera novela del escritor y periodista Fernando Méndez, con la que ha ganado el Premio Vicente Risco de Creación Literaria 2010 (Faro de Vigo, 28-11-2010).

Dores Tembrás fala de lingua e da súa poesía para Galicia Hoxe (29-11-2010):

En 2009 publicou o seu primeiro poemario O pouso do fume, que quedou de finalista xunto con Deter o día cunha flor, de Luz Pozo Garza na categoría de mellor libro de poesía nos premios da AELG 2010. Participou co micropoemario Esquiagrafías na Revista das Letras. Tamén na antoloxía elas, e noutros volumes colectivos e revistas. En diálogo coa obra do pintor Manuel Suárez escribiu un micropoemario, aínda inédito, sobre os 15 cadros abstractos que compoñen De la serie de María, cristalizados nun libro de artista que viu a luz recementemente, con motivo da súa exposición na galería Moret Art. Mantén dende hai algún tempo a web:http://www.dorestembras.com e o blog Sucos: http://dorestembras.wordpress.com

Fernández del Riego

Hoxe é un deses días en que non paga a pena abrir o xornal. Atopamos coa noticia do pasamento de don Francisco Fernández del Riego, home bo e xeneroso, que sempre levou a Galicia na cabeza e no corazón.
Falece o intelectual galeguista Francisco Fernández del Riego
O impulsor da recuperación cultural
Exemplo de compromiso
Morre o patriarca das Letras Galegas
Impulsor de Galaxia e gran beizón da RAG

Verbos galegos-5

Velaquí outro pequeno test para o repaso dos verbos regulares. Para acceder a el, prémase no título do post ou nesta ligazón.
O exercicio consiste en relacionar a forma verbal que figura na columna da esquerda coa información que lle corresponda na da dereita. 

Si me permiten voy a cambiar al castellano

Recollo este artigo do xornal El País (13-11-2010) e recomendo a súa lectura -coas consabidas reservas porque disque non é prensa amiga- a todos os que estades co tema da lingua e a sociedade.

O xornal antecitado titula deste xeito: Currás usa el castellano en un discurso por ser un tema "abstracto".

Se as cousas ocorreron como nolas conta o xornal, o título está atinado e resulta un excelente exemplo dunha doenza vella coñecida como prexuízo lingüístico.

A enfermidade e abondo común, pero resulta moi dolorosa para a lingua cando a padecen aqueles falantes que teñen presenza social e deberían converterse nos seus valedores máis senlleiros e prestixiosos. Véñenme á cabeza un par de casos moi soados no seu tempo. Lembro o dun presentador da TVG de poboado bigote que sempre metía no seu programa de debate algún convidado forasteiro para ter a desculpa coa que "pasarse al castellano" por deferencia con el; aínda que o convidado lle pedise seguir no galego, porque o entendía perfectamente aínda que non o falase, o presentador "se pasaba... se pasaba". Tamén lembro o programa que dirixía a muller dun célebre escritor, destinado ó público da TVG (outra vez); a desculpa para eliminar a presenza do galego era que se gravaba na Casa de Galicia en Madrid...

Tema abstracto, convidado forasteiro, lugar de gravación... son desculpas moi válidas e razoables, como se pode comprender.

O prexuizoso nin se recoñecerá incompetente nin sentirá ningún remorso. Se non emprega a lingua B non é porque sexa ignorante, senón porque a lingua é incapaz de comunicar pensamentos sutís. De paso, regálalle tal sutileza e capacidade á lingua A. E queda tan campante... e mesmo haberá quen o defenda coa requinaterna da "libertad de elección".

Con semellante diagnóstico, se a doenza, no canto de ser psíquica, fose somática xa teriamos o enfermo na pataqueira. Mais deste xeito, a única que vai dar co cu no tego será a "lingua proletaria do meu pobo".

Os lingüistas, pola súa parte, sosteñen que calquera lingua do mundo é ferramenta capaz de transmitir o pensamento dos seus falantes (supoñendo que pensen). Hoxe en día non se lle escapa a ninguén -nin ós nosos consejeros- que nos tempos de Cervantes ou Shakespeare nin se sabía o que eran as TIC nin a macroeconomía, mais nestes tempos seica si... E calquera que teña coñecementos pode falar do asunto en calquera lingua do planeta.

Tamén sosteñen os linguistas que calquera individuo que adquira información nun idioma X pode transmitilos noutro idioma H. Todo dependen da mestría que teña o individuo nos idiomas X e H. Ignoro en que idioma leu a consejera Currás a Les Metcalfe, pero vou aventurar unha hipótese baseándome no decreto de plurilingüismo. A saber: o autor inglés non está traducido ó galego, nin é conveniente que o estea por ser unha lingua menor; El País suxire que debeu consultar unha versión castelá -quizais a do Ministerio para las Administraciones Públicas do ano 1989- como recurso pasaxeiro mentres o progreso non nos permita ler e conferenciar directamente en inglés, excelencia que se acadará grazas ó decreto de plurilingüismo.

Lembremos que estas avanzadas teses lingüísticas xa as había no século XIX, se non antes. E das súas consecuencias tamén estamos avisados.

O artigo orixinal:

"Si me permiten voy a cambiar al castellano, ya que algunos de nuestros asistentes no pertenecen a esta comunidad autónoma y Metcalfe ya es de por sí bastante abstracto", se justificó ayer la conselleira de Facenda, Marta Fernández Currás, durante su discurso en el Foro Nueva Economía de Santiago, en el que intervino para explicar las decisiones presupuestarias de su departamento.

La conselleira empezó en gallego agradeciendo los elogios de la presidenta del Parlamento autónomo, Pilar Rojo, que acababa de introducirla, así como la presencia de los asistentes Pero cuando entró en materia optó por citar a un teórico, para lo que recurrió al castellano. Currás, pontevedresa, se ha esforzado en mejorar su dominio del gallego -ha recibido clases particulares- desde su llegada al Gobierno autónomo.
Les Metcalfe, de quien Currás tomó la descripción de los tipos de presupuestos, es un estudioso de la hacienda pública. Entre sus trabajos destaca La modernización de la gestión pública, publicado a finales de los ochenta, que analiza la reforma de la administración pública de Reino Unido durante el thatcherismo.

Noticias de literatura-89

A política mete a culler na sopa da literatura. Carvalho Calero, Otero Pedrayo ou Valle-Inclán como botóns de mostra.

Xosé Antón Laxe Martiñán fala no Galicia Hoxe (1-11-2010) de lingua, lilteratura, sociedade...

David Pérez López publica Os foxos do lobo. A caza do lobo na cultura popular:

un estudo etnográfico ao redor da figura histórica do lobo. “O obxectivo que busquei é achegarlle á xente o patrimonio etnográfico vencellado ao lobo. Ademais tamén busco o compromiso da conservación desta especie que, en culturas anigas era un deus, pero que co cristianismo adquiriu trazos de ser un animal diabólico” (Xornal de Galicia, 2-11-2010).

Todo é silencio, de Manuel Rivas, vai ser levada ó cine: 

A historia sobre o contrabando da última novela de Manuel Rivas centrada nunha hipotética vila costeira galega, de nome Brétema, enfila xa a súa existencia cara a pantalla grande do cinema (Faro de Vigo, 2-11-2010).

María Rosendo gaña o Pérez Parallé de poesía:

Nómade nace dun "movemento migratorio no sentido literario e metafórico", asegura María Rosendo. A autora reflicte no poemario a súa experiencia vital durante unha viaxe que realizou a Bos Aires en 2007. Nos seus versos deixa patente "a busca do lugar físico propiamente dito así como a procura dun non-lugar, un espazo propio, un sitio individual no mundo" (Galicia Hoxe, 3-11-2010).

Faíscas, de María Canosa, recomendado por Galicia Hoxe (3-11-2010):

Un volume cheo de relatos sentimentais, de cousas vividas, soñadas e imaxinadas; outras que lle contaron a María Canosa, de noticias, de cousas que lle gustan e doutras que lle producen xenreira. Tres ducias de relatos independentes entre eles pero con referentes comúns, como poden ser o mar, tan presente, a auga, a ribeira e a costa, que aparecen  cada pouco e nos trasladan á Galicia costeira.

Víctor Freixanes publica Cabalo de ouros:

"É a crónica dun tempo que me interesa moito, o período da posguerra dos anos 40 e 50, no que se produciu un fenómeno pouco coñecido, a cultura do wolfram, xente que perde unha guerra e se dedica a sobrevivir. Xente que sempre me fascinou, a xeración de meus pais. É unha partida que dura tres días coas súas noites, afastados de todo, na que participan sete xogantíns: tratantes de gando, médicos composteláns, o secretario do arcebispo... Esa partida ocorreu realmente, e non foi a única" (El País, 5-11-2010).

Domingo Rodríguez Teijeiro analiza o sistema de prisións dos inicios do franquismo en Presos e prisións na Galicia de Guerra e posguerra (1936-1945):

É un exercicio de memoria histórica baseado na documentación dos centrosde reclusión e das fontes de carácter lexislativo, militar e estatístico, ademais da importante memoria dos presos. O historiador realiza unha ampla reconstrución do proceso de creación do sistema penal franquista e da evolución da represión nos inicios da ditadura que seguiu á Guerra Civil (Xornal de Galicia, 6-11-2010).

Kiko da Silva, humorista gráfico, entrevistado en Galiciaé (6-11-2010) co “secuestro” da revista Retranca como pano de fondo:

Home, eu nacín para facer banda deseñada. Téñoo claro e creo que é unha arte que ten moito por dar e dá moita liberdade á hora de traballar, probablemente, porque non está metida nun circuito de marchantes, deses nos que se moven tantos cartos e no que realmente hai máis postureo que traballo en si. O cómic é algo moi persoal do autor co lector e iso nótase despois á hora de ver obras. Realmente hai unha comunicación moitísimo máis forte nun cadro cando está nun museo. Non chegas da mesma maneira ao espectador e na banda deseñada iso conséguese porque realmente a persoa acaba trasladándose a un mundo que doutra maneira non poderías atopar.

A praia dos afogados, de Domingo Villar, será levada ó cine:

A novela anterior que protagoniza Caldas, 'Ollos de auga', foi tamén considerada, pero escritor e produtores inclináronse pola seguinte. Domingo Villar recoñece que os personaxes danse a coñecer en 'Ollos de auga', «pero a súa función nesa novela era unicamente  servir para o desenvolvemento da historia; están trazados con pincel gordo, sen entrar en detalles da súa vida», cando si se parou máis en darlle corpo en 'A praia dos afogados' (Galiciaé, 7-11-2010).

Helena Villar Janeiro fala da lingua e da súa creación literaria con Manuel Vidal Villaverde:

Identifícome cunha Galicia galega e, para min, a Galicia galega pasa por non estar subordinada a outra cultura e a outros intereses que non sexan os da súa xente. Non fun escolarizada desde os 6 ata os 14 anos. No en tanto, fun traballadora na xastrería de meu pai e educada por el, un republicano que me inculcou moitos valores que non estaban presentes na escola da época e por iso mesmo non me enviaban a ela. Eu coñecín moi noviña a existencia do feminismo e dos vellos ideais  da liberdade, fraternidade e igualdade entre as persoas e os pobos. Son universalista, pero para selo hai que ter os pés chantados e ben chantados nalgún lado e nalgunha cultura. No meu caso é Galicia e a súa lingua. Ser galega é a mellor maneira que eu coñezo para ser solidaria con outros pobos e nacións porque desde aquí podo comprender moitos dos seus problemas, das súas loitas e dos seus desexos (Galicia Hoxe, 8-11-2010).

Vázquez de la Cruz presenta Luz de Tebra:

un libro que cando un o le, segundo Manuel Rivas, «sente o calorífico levedar desa luz da escuridade. E sente a inconfundíbel felicidade clandestina de quen é agasallado co bisbar da boca da mellor literatura» (La Voz de Galicia, 10-11-2010).

Inma López Silva premiada co San Clemente polr Memoria das cidades sen luz.

Verbos galegos-4

Deixo a ligazón a este pequeno test de verbos. Para acceder a el, abonda con premer no título do post. O exercicio consiste sinxelamente en relacionar a forma verbal da esquerda coa información da dereita. Non é complicado nin leva máis alá duns tres minutiños.